De eodem subiecto.
AD EUNDEM.
QUod alias tibi dixi, verum est, quod necessarium nullo modo sit, ut modulan-
do, desinat cantilena in eodem tono (quod Graeci phthongum appel-
lant) a quo incaepit. immo necessario semper fere, altius, aut depraes-
sius terminatur, per differentiam alicuius intervalli aequalis, vel multiplicis ipsi com
mati sesquioctuagesimae, quod quidem comma, quamuis cantabile non sit, insensi-
biliter tamen generatur, & toties ab aliqua parte ipsius cantilenae posset dictum com-
ma gcnerari, versus acutum, vel grave, quod in fine ipsius cantilenae, vocis phtongus
reperiatur distans a primo per intervallum alicuius toni sesquinoni, seu sesquioctavi
plus, minúsue, ut in subscripto exemplo clare videre potes in prima figura, ubi su-
perius a .g. primae cellulae ad .g. secundae, interest unum comma, eo quod progrediens
superius in prima cellula ipsius cantilenae a quarta ad quintam cum tenore, ascendit
per tonum sesquioctavum, a prima cellula deinde ad secundam, tenor ascendit simi-
liter per tonum sesquioctavum cum transeat a quinta ad quartam, quod facit cum
superiori, in secunda cellula postea, cum superius descendat a maiori sexta ad quin
tam, quod facit cum bassu, seu a quarta ad tertiam minorem, quod facit cum teno-
re, tunc descendit per tonum sesquinonum, ita quod non revertitur ad eundem phthon
gum, ubi prius erat in prima cellula, sed reperitur per unum coomma altius, quod quidem
comma est differentia inter tonum sesquioctavum & sesquinonum, ut alias tibi demonstravi.
Progrediendo igitur hoc modo, videbis quod cum tenor a secunda cellula ad ter
tiam transeat a tertia minori ad quartam, quod facit cum superiori, descendit per
tonum sesquinonum, unde in tertia cellula altius remanet quam in prima per unum
comma, in qua tertia cellula, cum iterum transeat superius a quarta ad quintam, quod
facit cum tenore, elevatur per tonum sesquioctavum, prosequendo deinde tali ordi
ne, vidcbis in quarta cellula cantilenam auctam per duo commata, in sexta, autem cel-
lula per tria commata, in octava vero per .4. commata, unde hac merhodo, si can-
tilena prolixior debito esset, vel si talia intervalla frequentiora reperirentur, posset
cantilena a principio ad finem differre per .9. commata, & plus etiam, quae quidem
[Figure 317]
